اعدام؛ آری یا نه! (بازخوانی پرونده‌ی قتل جان لنون)

در شب هشتم دسامبر سال ۱۹۸۰ ساعت ۱۰:۴۵، جان لنون، خواننده‌ی افسانه‌ای گروه بیتلز، در مقابل آپارتمانش در نیویورک ترور شد. از ۵ گلوله‌ی شلیک شده از اسلحه‌ی مارک چپمن، یکی منجر به پارگی آئورت لنون شد، تا او به دلیل از دست دادن بیش از ۸۰٪ خون خود در ساعت ۱۱:۱۵ در بیمارستان روزولت جان باخت.

مارک چپمن که صبح همان روز از جان لنون امضا گرفته بود، پس از قتل به آرامی کنار خیابان نشست و تا زمان رسیدن پلیس‌ها به خواندن کتاب “ناتوردشت” جی‌.‌ دی. سلینجر مشغول شد. او پس از انجام محاکمه مجرم شناخته شد و به جرم قتل عمد با برنامه‌ریزی قبلی، به حبس ابد (با امکان بخشش پس از ۲۰ سال) محکوم شد.

بامرگ جان لنون جهان شوکه شد. بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی برنامه‌های عادی خود را قطع کردند و به پخش خبر مرگ او پرداختند. دو هوادار او پس از شنیدن این خبر خودکشی کردند. بیش از چهارصد هزار نفر در مراسم یادبود او در پارک مرکزی نیویورک شرکت کردند.

مارک چپمن در حال گرفتن امضا از جان لنون، ساعاتی پیش از ارتکاب جنایت

دو دیدگاه:

۱- مارک چپمن دچار مشکلات روانی بوده است. اگرچه او طبق گفته‌ی خودش “پس از صحبت با خدا”، بر خلاف نظر وکیلش دفاعیه‌ی “بیگناهی به علت جنون” را پس گرفت و قتل عمد را بر گردن گرفت، اما از ۹ روانشناس حاضر در جلسه‌ی دادرسی ۶ نفر بر عدم تعادل روانی چپمن شهادت دادند. بنابراین مجازات اعدام برای انسانی که به دلیل عدم تعادل روانی، مسئولیت چندانی در قبال جنایتی که مرتکب شده ندارد، عادلانه نیست.

۲- قاتل نه تنها زندگی عاشقانه‌ی جان لنون و یوکو اُنو را ویران و میلیون‌ها طرفدار لنون را عزادار کرد، بلکه هنرمندی بی‌نظیر و نابغه را از جامعه‌ی بشری گرفت. او با وارد کردن چنین خسارت عظیمی به بشریت لیاقت زندگی را ندارد. وقتی قاتل با وجود گذشت ۲۸ سال هنوز معتقد است که قتل لنون را با “قصد قبلی و ذهنی شفاف” انجام داده است، آیا لیاقت این را دارد که زنده بماند، به دلیل مطالعات قضایی‌اش در زندان مدرک دانشگاهی دریافت کند، هر از چند سال طلب بخشش کند و بتواند به رابطه با همسرش ادامه دهد؟ او مستحق اعدام است.

***

سؤال: کدام دیدگاه به عدالت نزدیک‌تر است؟

سؤال مهمتر: آیا مجازات فعلی مارک چپمن با عملش تطابق دارد؟